Εφηβεία - κείμενα

 ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
 

Κείμενο
 

Εφηβεία

  Η εφηβεία αποτελεί μία μεταβατική περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, η οποία
αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Κατά τη διάρκειά της, συντελούνται βιολογικές, σωματικές και ψυχολογικές μεταβολές, που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τη στάση του εφήβου απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους, ενηλίκους και συνομηλίκους, καθώς και τις απόψεις και τις ιδέες του απέναντι σε αρχές και αξίες που επικρατούν στην κοινωνία, όπου ζει. Επίσης, η εφηβεία είναι μίαπερίοδος αναζήτησης ταυτότητας, ατομικότητας, προσωπικών επιλογών και στάσης ζωής. Όμως, σήμερα οι αναζητήσεις αυτές γίνονται όλο και πιο δύσκολες λόγω των κοινωνικών συνθηκών, καθώς η ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής δημιουργεί αντιφάσεις 1 και ασυνέχειες στον τρόπο με τον οποίο οι γονείς και τα παιδιά βιώνουν τους ρόλους τους.
  Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία.
Χρειάζεται το δικό του χώρο, ο οποίος συμβολίζει την ατομικότητα και τη
διαφορετικότητά του. Οι προσωπικές επιλογές στο ντύσιμο, η διευθέτηση του
προσωπικού χώρου και χρόνου, η επιλογή των φίλων, του τρόπου διασκέδασης, της ελευθερίας λόγου και πράξεων, η ανάληψη ορισμένων ευθυνών και η αναγνώριση από τους γονείς των ικανοτήτων του είναι τα στοιχεία που συντελούν στην απόκτηση ξεχωριστής αυτόνομης ταυτότητας και συνθέτουν την αλλαγή της σχέσης του παιδιού με τους γονείς του.
  Ασφαλώς, όπως ο έφηβος βρίσκεται σε φάση αναζήτησης ταυτότητας, έτσι και ο
γονιός βρίσκεται σε φάση αναζήτησης του γονεϊκού του ρόλου. Καθώς έρχεται
αντιμέτωπος με πρωτόγνωρες συμπεριφορές και νέες ανάγκες, πολλές φορές
δυσκολεύεται να βάλει όρια.
  Η ταυτότητα του εφήβου δομείται γύρω από δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος
αφορά την «ταυτότητα του φύλου», δηλαδή την αναγνώριση και την αποδοχή για τον εαυτό του των σωματικών, ψυχολογικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών που διακρίνουν το φύλο στο οποίο ανήκει βιολογικά. Ο δεύτερος άξονας αφορά την «κοινωνική ταυτότητα», δηλαδή τη διαμόρφωση της ιδεολογίας, των ηθικών αξιών, των κοινωνικών στάσεων και των επαγγελματικών επιλογών. Η κοινωνική ταυτότητα αναφέρεται στη θέση, στις ενέργειες και στη λειτουργία του ατόμου ως μέλους της κοινωνίας. Αν σκεφθούμε, λοιπόν, τη σημασία των παραπάνω «ταυτοτήτων», θα καταλάβουμε τους λόγους για τους οποίους η εφηβεία θεωρείται πολύ σημαντική περίοδος της ζωής του ανθρώπου.
  Προς το τέλος της εφηβείας ο έφηβος, έχοντας πλέον επαναπροσδιορίσει τις
σχέσεις του με τους γονείς και τ’ αδέλφια του, έχοντας δοκιμαστεί στις σχέσεις του (σχέσεις βαθιάς φιλίας, αντιπαλότητας, εχθρότητας, αγάπης) με τους συνομηλίκους του, έχοντας υιοθετήσει ηθικές αξίες και ιδεολογικά πρότυπα, αισθάνεται ικανός να ενεργεί ως μέλος της κοινωνίας των ενηλίκων.
 

Θ. Γιοβαζολιάς κ.α. (2011). Συνεργασία εκπαιδευτικών – οικογένειας, 27-28.
Αθήνα: ΥΠΔΒΜΘ, Γ. Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης. ΙΔΕΚΕ (διασκευή).
ΘΕΜΑΤΑ
Α1. (Μονάδες 15)
Α1. Ποιες αλλαγές, σύμφωνα με το κείμενο, συντελούνται στον έφηβο κατά τη
διάρκεια της εφηβείας και ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών; (60-80
λέξεις)
(μονάδες 15)
Α2. (Μονάδες 10)
Α2. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας στη δεύτερη
παράγραφο (Ο έφηβος...γονείς του) του κειμένου (επαγωγική ή παραγωγική); Να
αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(μονάδες 10)
Β1. (Μονάδες 10)
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 40-50 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις
λέξεις/φράσεις με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: εφηβεία,
μεταβατική περίοδο, ελευθερία, αυτονομία, αλλαγή της σχέσης.
(μονάδες 10)Β2. (Μονάδες 15)
Β2. Να επισημάνετε τρία παραδείγματα μεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρήσης της
γλώσσας στο κείμενο και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.
(μονάδες 15)

 

Κείμενο

Συγκρουσιακές σχέσεις γονέων και εφήβων: Μύθος ή πραγματικότητα;

  Η σχέση γονέων-εφήβων έχει μελετηθεί διεξοδικά από ειδικούς. Ωστόσο,
παρατηρείται μεγάλη διαφορά τόσο στα δεδομένα των ερευνών, όσο και στις
θεωρητικές προσεγγίσεις. Παρά τις διαφορές, οι περισσότερες κλασικές ψυχολογικές θεωρήσεις της προσωπικότητας έχουν ορισμένες ομοιότητες όσον αφορά στην εφηβεία.Όλοι, λόγου χάριν, συμφωνούν πως η εφηβεία είναι μια μεταβατική περίοδος αλλαγών, που δημιουργεί άγχος και πίεση στους εφήβους.
  Παραδοσιακά οι εκδηλώσεις του άγχους και της πίεσης οδηγούσαν στη
γενίκευση για τη συγκρουσιακή φύση των σχέσεων γονέων-εφήβων. Η άποψη που
επικρατούσε για πολλές δεκαετίες είναι ότι οι γονικές-εφηβικές σχέσεις είναι κυρίως συγκρουσιακές. Μάλιστα ως πρόσφατα αποτελούσε κοινή παραδοχή ότι κατά την περίοδο της εφηβείας αναπτύσσονται συγκρούσεις ανάμεσα στους γονείς και στους εφήβους. Όμως, τα πορίσματα νεότερων μελετών οδηγούν στο συμπέρασμα ότι για τη μεγάλη πλειονότητα η περίοδος της εφηβείας βιώνεται από τους νέους και τις οικογένειές τους χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Ακόμη κι όταν υπάρχουν διαφωνίες των εφήβων με τους γονείς και είναι ιδιαίτερα έντονες, οι νέοι πιστεύουν πως δεν έχουν σημαντικές επιπτώσεις στις σχέσεις τους με τους γονείς.
  Στις περιπτώσεις βέβαια εκείνες στις οποίες οι οικογενειακές σχέσεις είναι
συγκρουσιακές, αποδεικνύεται ότι πράγματι δημιουργούνται ουσιαστικά προβλήματα που επηρεάζουν τη λειτουργία της οικογένειας και την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του εφήβου καθώς και τη συμπεριφορά του. Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις διαπιστώνεται ότι οι σχέσεις γονέων-εφήβων δεν έγιναν συγκρουσιακές με την αρχήτης εφηβείας, αλλά προϋπήρχαν.

Χρ. Βιτσιλάκη-Σορωνιάτη. (2002). Συγκρουσιακές σχέσεις γονέων και εφήβων:
Μύθος ή πραγματικότητα; Εκπαιδευτική, Οικογενειακή και Πολιτική
Ψυχοπαθολογία, τ. Β ́, 208-242. Αθήνα: Ατραπός (διασκευή).
ΘΕΜΑΤΑ
Α1. (Μονάδες 15)
Α1. Ποιες είναι, σύμφωνα με το δεύτερο κείμενο, οι απόψεις που υπάρχουν για τις
σχέσεις γονέων και εφήβων; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)
Α2. (Μονάδες 10)
Α2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στις περιόδους της δεύτερης παραγράφου
(Παραδοσιακά ...τους γονείς) του δεύτερου κειμένου;
(μονάδες 10)Β1. (Μονάδες 10)
B1. «Γενικά, η εφηβεία θεωρείται περίοδος κρίσης».
Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μια παράγραφο 50-
60 λέξεων.
(μονάδες 10)
Β2. (Μονάδες 15)
Β2. Να επισημάνετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις του πρώτου κειμένου
χρησιμοποιούνται
με
κυριολεκτική/δηλωτική
και
ποιες
με
μεταφορική/συνυποδηλωτική σημασία:
1. «Οι έφηβοι βρίσκονται αντιμέτωποι με την πραγματικότητα του επόμενου
βήματος».
2. «[Οι περισσότεροι] ενήλικες πιστεύουν».
3. «Θέλει τους νέους να έχουν ενσωματώσει τις πεποιθήσεις και τα ιδανικά των
γονιών τους».
(μονάδες 15 

κείμενο

Brian Kesinger

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Ο έρωτας στην εφηβεία [Τράπεζα Θεμάτων]

Θέμα: 21926

Η εφηβεία είναι η πιο δύσκολη, αλλά ταυτόχρονα και η πιο ωραία ηλικία. Είναι «δύσκολη», γιατί οι έφηβοι δεν μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους, ενώ παράλληλα είναι και «ωραία», γιατί φεύγεις από τον κόσμο των «μικρούληδων» και νιώθεις πιο ανεξάρτητος στον κόσμο των «μεγάλων».

Στην εφηβεία αυξάνονται τα δικαιώματα, αλλά και οι υποχρεώσεις. Οι έφηβοι ζητούν από τους μεγαλύτερους σεβασμό και κατανόηση, αλλά πολλές φορές, δυστυχώς, δεν υπάρχει η ανάλογη ανταπόκριση. Επιπλέον, στην εφηβεία προκύπτουν αρκετά «πρωτόγνωρες» καταστάσεις για πολλούς νέους. Μια απ’ αυτές, και μάλλον από τις περισσότερο σημαντικές για αυτούς, είναι ο «έρωτας». Ο «έρωτας» από μόνος του είναι ένα δυνατό συναίσθημα, αλλά στην εφηβεία είναι εντονότερος από ό,τι στις άλλες ηλικίες, ίσως επειδή είναι η τρυφερότερη και η πιο ευαίσθητη ηλικία από όλες και έχει τόσο θετικές όσο και αρνητικές συνέπειες.

Οι θετικές συνέπειες στην ψυχολογική κατάσταση του εφήβου αντανακλώνται στη σχολική ζωή του, στην καθημερινότητά του αλλά και στις υπόλοιπες δραστηριότητές του. Στο σχολείο αντιμετωπίζει τους καθηγητές και τους συμμαθητές του με καλύτερο τρόπο και θετικότερη διάθεση, εφόσον ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα, που σε κάνει να βλέπεις τα πάντα από την καλή τους μεριά. Ο έφηβος στην καθημερινότητά του μπορεί τότε να αντιμετωπίζει θετικά τους γονείς του, τους γύρω του, τους «σημαντικούς άλλους» της ζωής του.

Όταν, όμως, κάποιος ερωτεύεται, ταυτόχρονα «κλείνεται» στον εαυτό του, «απομονώνεται» από τους άλλους, για να σκεφτεί. Συνηθίζεται, μάλιστα, να μη βλέπει και να μην αισθάνεται τίποτα και κανέναν γύρω του πέρα από τον ερωτικό του σύντροφο. Στα βάθη αυτού του συναισθήματος ο έφηβος συχνά αρχίζει να «αγαπά» τον εαυτό του, να επιμελείται την εμφάνισή του περισσότερο, επειδή ενδιαφέρεται για την εικόνα που δείχνει προς τα έξω.

Από την άλλη πλευρά, στον έρωτα υπάρχουν και οι επιπτώσεις, οι σημαντικότερες από τις οποίες σε αυτή την ηλικία εντοπίζονται στη συμπεριφορά και στις επιδόσεις των νέων στο σχολείο. Κατά την περίοδο που ο έφηβος είναι ερωτευμένος, οι επιδόσεις του στο σχολείο συχνά δεν είναι οι καλύτερες. Συνήθως, όλη την ημέρα μιλάει στο κινητό του ή σκέφτεται το άτομο με το οποίο είναι ερωτευμένος. Δεν έχει μυαλό για άλλα πράγματα, αδυνατεί να συγκεντρωθεί, είναι αφηρημένος, «ταξιδεύει», αποπροσανατολίζεται από τους στόχους και τα ενδιαφέροντά του, και, ενώ, ζει ένα πολύ δυνατό και συχνά αυθεντικό σε αυτή την ηλικία συναίσθημα, βρίσκεται σε μια «προβληματική» κατάσταση, σύμφωνα με τη γνώμη των μεγαλύτερων και την πορεία της κοινής λογικής.

Ιστοσελίδα του Κέντρου Συμβούλων Ψυχικής Υγείας, 13.03.2013 (διασκευή)

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το κείμενο, ο έρωτας παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή του έφηβου; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)

Ο έρωτας στα ευαίσθητα χρόνια της εφηβείας διαδραματίζει ιδιαίτερη σημαντικό ρόλο, αφού επηρεάζει πολλαπλά τη ζωή του εφήβου. Σε ό,τι αφορά, καταρχάς, τη θετική επίδραση αυτού του συναισθήματος, θα πρέπει να τονιστεί η βελτίωση της διάθεσης και της συμπεριφοράς του εφήβου, αφού αντικρίζει πια όλους τους ανθρώπους γύρω του με πιο θετικό τρόπο. Ενώ, αντίστοιχα θετική είναι και η θέαση του εαυτού του, στοιχείο που τον ωθεί μάλιστα στο να επιμελείται περισσότερο την εξωτερική του εμφάνιση. Εντούτοις, ο έρωτας έχει και λιγότερο θετικές επιπτώσεις, καθώς οδηγεί τον έφηβο σε αδιαφορία για τις σχολικές του επιδόσεις και τον αποπροσανατολίζει, αφού όλο του το ενδιαφέρον εστιάζεται στο πρόσωπο που αγαπά.   

Α2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ της τέταρτης και της πέμπτης παραγράφου του κειμένου; (μονάδες 10)

Η συνοχή μεταξύ της τέταρτης και της πέμπτης παραγράφου επιτυγχάνεται με τη χρήση της φράσης «από την άλλη πλευρά», με την οποία δηλώνεται αντίθεση σε σχέση με όσα έχουν ήδη αναφερθεί.

Β1. Να δημιουργήσετε από μία πρόταση για καθεμιά από τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με την έντονη γραφή: σεβασμό και κατανόηση, συναίσθημα, σχολική ζωή, επιπτώσεις, γνώμη των μεγαλύτερων. (μονάδες 10)

- Συχνά το μόνο που ζητείται σε μια σχέση είναι σεβασμός και κατανόηση.

- Οι προεκλογικοί λόγοι απευθύνονται πλέον περισσότερο στο συναίσθημα παρά στη λογική.

- Η σχολική ζωή αποτελεί μια σημαντική εξελικτική περίοδο για την μετέπειτα επιτυχή μετάβαση των νέων στον εργασιακό βίο.

- Οι επιπτώσεις του καπνίσματος στον οργανισμό είναι ολέθριες.

- Οι νέοι πολλές φορές αρνούνται να λάβουν υπόψη τους τη γνώμη των μεγαλύτερων.

Β2. Να επισημάνετε τρία παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας στο κείμενο. (μονάδες 15)

- «κλείνεται» στον εαυτό του

- Στα βάθη αυτού του συναισθήματος

- Δεν έχει μυαλό για άλλα πράγματα