Διάλογος...στα μέτρα μας

 

Μουσικό Σχολείο Ηρακλείου Σχολικό έτος 2018 – 2019

Τάξη: Α΄ Λυκείου Γούρνες, 5 Ιουνίου 2019

Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα

Θέματα γραπτών ανακεφαλαιωτικών προαγωγικών εξετάσεων περιόδου Μαΐου – Ιουνίου

Κείμενο:

Διάλογος... στα μέτρα μας

Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ περισσότερο ως λεκτική παραπλάνηση και λιγότερο ως έκφραση δημοκρατικής αντίληψης, αναφέρεται, τελευταία, όλο και συχνότερα, ως βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα του ελεύθερου κόσμου, ως στοιχείο διακριτικό των ανεπτυγμένων κοινωνιών. Ο πρωθυπουργός της χώρας πρόσφατα ανακοίνωσε ότι πολύ σύντομα θα αρχίσει διάλογο με τους κοινωνικούς φορείς και τις παραγωγικές τάξεις για τα κυβερνητικά μέτρα που ήδη πήρε. Ο υπουργός παιδείας ισχυρίζεται ότι έκανε διάλογο για το νόμο της εκπαίδευσης με τους ενδιαφερόμενους: μαθητές, γονείς, πανεπιστημιακή κοινότητα. Διάλογος προτείνεται για τη λύση του Κυπριακού και τις διαφορές με την Τουρκία, τον διάλογο επιδιώκουν οι διεθνείς οργανισμοί για την εκτόνωση των απανταχού της γης ταραχών.

Αν ο διάλογος ήταν πραγματικός, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ζούμε σε έναν κόσμο δημοκρατικό, “παραδεισένιο”, όπου ο ένας σέβεται και λογαριάζει τις απόψεις του άλλου, όπου οι αποφάσεις σε διάφορα επίπεδα παίρνονται με συναίνεση των ενδιαφερομένων μερών και επομένως επικρατεί το λογικό και το δίκαιο. Γιατί αληθινός διάλογος συντελείται με τις εξής προϋποθέσεις: όταν υπάρχει ειλικρίνεια και μέριμνα για να βρεθεί η καλύτερη λύση η οποία θα ικανοποιεί όλες τις πλευρές, όταν υπάρχει φροντίδα και αγωνία για να συμβιβαστούν όσα με την πρώτη ματιά μοιάζουν ασυμβίβαστα. Ο διάλογος για να είναι ουσιαστικός, δε χρειάζεται την υπεροχή κανενός γιατί τότε... μεταβάλλεται σε μονόλογο με όλα τα εγωιστικά στοιχεία που τον συνοδεύουν. Και δεν υπάρχει χειρότερη κατάντια από τον μονόλογο που “ντύνεται” διαλογος.

Στα παραδείγματα, όμως, που αναφέραμε είναι επιτακτική ανάγκη να κατανοηθεί ότι ο διάλογος δεν είναι ουσιαστικός. Ποιος τον προκαλεί και ποιος υπαγορεύει τους όρους του; Μήπως εκείνος που βρίσκεται σε θέση ισχύος επιλέγει τον χρονο και το τρόπο για το διάλογο και ο ασθενέστερος “σέρνεται” σε μια διαδικασία, η οποία ουσιαστικά νομιμοποιεί τις αποφάσεις που έχουν ηδη παρθεί, δίνοντας της επίφαση της δημοκρατικότητας; Τι αλήθεια προέκυψε από τον διάλογο του υπουργού Παιδείας με τα πανεπιστήμια το καλοκαίρι αυτό; Στο καθολικό αίτημα όλων των φορεων να μην κατατεθεί το νομοσχέδιο από την κυβέρνηση, φυσικά το νομοσχέδιο κατατέθηκε και ψηφίστηκε μέσα στις καλοκαιρινές διακοπές, όπως είχε ήδη αποφασιστεί. Πόσο έλαβε υπόψη του ο υπουργός τις αντιρρήσεις; Καθόλου.

Να γιατί πιστεύουμε ότι, όπως εννοούν το διάλογο όσοι έχουν την εξουσία να τον προκαλούν, κρύβοντας το περίστροφο, σε περίπτωση αντίρρησης, κάτω από το τραπέζι, πλαστογραφούν το περιεχόμενό του και αλλοιώνουν την αξία του. Μια αξία η οποία είναι αδιαπραγμάτευτη, η οποία, όταν πληρούνται όλοι οι παράγοντας που αναφέρθηκαν, οδηγεί στην ενεργοποίηση του νου, στη δημοκρατική αντίληψη, στην αληθινή επικοινωνία και χειραφέτηση, στην, για να μην κοροϊδευόμαστε, αμφισβήτηση. Και ποιος θέλει σήμερα να τον αμφισβητούν; Πάντως όχι η εξουσία.

Διασκευή άρθρου της Κούλας Κασιμάτη,

καθηγήτριας

στο Πάντειο Πανεπιστήμιο,

δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα

Τα Νέα, 12/10/1992

Ερωτήσεις:

1. Κατανόηση του κειμένου (μονάδες 30)

α. Αφού διαβάσετε προσεκτικά το κείμενο, να αναφέρετε με δικά σας λόγια δύο προϋποθέσεις, οι οποίες, σύμφωνα με την αρθρογράφο, οδηγούν στον αληθινό διάλογο.

(μονάδες 15)

β. Στην τάξη ασχοληθήκατε με τη μελέτη του παραπάνω άρθρου. Να παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας περιληπτικά το περιεχόμενο των δύο τελευταίων παραγράφων.

(μονάδες 15)

2. Δομή και γλώσσα του κειμένου (μονάδες 30)

α. 1.Να δικαιολογήσετε την επιλογή της παθητικής σύνταξης στο υπογραμμισμένο τμήμα του κειμένου. (μονάδες 10)

2. Να ξαναγράψετε την πρόταση: “ Στο καθολικό αίτημα όλων των φορεων να μην κατατεθεί το νομοσχέδιο από την κυβέρνηση[...]”, μετατρέποντας τη σύνταξη σε ενεργητική.

(μονάδες 5)

β. Να δώσετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις γραμμένες με έντονα γράμματα στο κείμενο λέξεις: ισχυρίζεται, συναίνεση, συντελείται, επιτακτική, αλλοιώνουν.

(μονάδες 10)

γ. Να εξηγήσετε γιατί η αρθρογράφος έχει βάλει σε εισαγωγικά τις λέξεις παραδεισένιο και ντύνεται στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου. Τι θέλει να πετύχει με αυτό;

(μονάδες 5)

3. Παραγωγή γραπτού λόγου (μονάδες 40)

Με αφορμή την αυξανόμενη παρουσία των ακροδεξιών/φασιστικών κομμάτων στην Ευρώπη του εικοστού πρώτου αιώνα, τα οποία καλλιεργούν τη λογική του αποκλεισμού και του μίσους, σας ζητήθηκε να γράψετε ένα άρθρο στην εφημερίδα του σχολείου σας στο οποίο θα παρουσιάζετε τα θετικά στοιχεία που προσφέρει ο αληθινός διάλογος τόσο στον ίδιο τον άνθρωπο, ως προσωπικότητα, όσο και στην κοινωνία, την επιστήμη, τη δημοκρατία.

(250 – 300 λέξεις).

Να θυμάστε τα κριτήρια αξιολόγησης για την έκθεση είναι: επικοινωνιακό πλαίσιο, ολοκληρωμένη δομή, πλήρες περιεχόμενο, σωστή έκφραση και ορθογραφία.