Η "επικοινωνία" σήμερα

Η σημερινή νεολαία...

Δεν μπορεί κανένας να ανέβει στην πλάτη σου,εκτός αν εσύ σκύψεις!
                              Ν. Καζαντζάκης 

Ελεύθερος χρόνος - εικόνες

Παιχνίδι - Χάσμα γενεών

Μικρο - Σενάρια:

• Γυρνάτε στο σπίτι πιο αργά από ότι έχετε συμφωνήσει με τη μητέρα σας. Φτιάξτε το διάλογο ανάμεσα σ' εκείνη και σ' εσάς όταν "συναντιέστε" στην πόρτα...

• Ο πατέρας σας προσπαθεί να στείλει ένα ηλεκτρονικό μηνυμα στον υπολογιστή... Τι του λέτε.

 Ποιος λέει τις παρακάτω προτάσεις; Φανταστείτε τη συνέχεια

• Με ποιον θα βγεις;
• Θέλω να πάρω μηχανάκι.
• Μου ζήτησε να συγκατοικήσουμε. 
• Δεν είσαι αρκετά ώριμος ακόμα.
• Δεν ξέρεις πώς βγαίνουν τα λεφτά.

Παιχνίδι με κάρτες


Γράψτε μια παράγραφο με την εξής θεματική πρόταση:


Οι σχέσεις ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά, ανάμεσα στους μεγαλύτερους και στους μικρότερους μπορούν να βελτιωθούν.

Χάσμα γενεών

ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Α ́ΛΥΚΕΙΟΥ
ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ
Α. ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
1. Ορισμός : με τον όρο «χάσμα των γενεών» εννοούμε τα προβλήματα που
σημειώνονται στις σχέσεις νέων και μεγαλυτέρων, το κενό επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο διαδοχικές γενιές, στη γενιά των ώριμων ανθρώπων και στη γενιά που ετοιμάζεται να τη διαδεχτεί.
Πώς εκδηλώνεται το χάσμα των γενεών ;
- Διαφωνίες, αντιπαραθέσεις ανάμεσα στις δύο γενιές.
- Διαφορετικός τρόπος ζωής και θεώρησης των πραγμάτων.
- Αποξένωση, απουσία επικοινωνίας, ρήξη στη σχέση των νέων με μεγαλύτερούς τους.
Αίτια του χάσματος:

• Οι νέοι είναι γεμάτοι ζωντάνια, ενώ οι μεγαλύτεροι νιώθουν τη βιολογική

κόπωση και την εξασθένιση των δυνάμεων που επιφέρει το πέρασμα του
χρόνου.

• Οι έντονες βιολογικές αλλαγές που βιώνουν οι έφηβοι και επηρεάζουν την

ψυχολογία τους.

• Οι νέοι είναι γεμάτοι ενθουσιασμό, καινοτόμοι, ανήσυχοι και οραματιστές, σε αντίθεση με τους μεγαλύτερους που είναι συντηρητικοί, δύσπιστοι, εφησυχασμένοι στο παρόν τους και νοσταλγοί του παρελθόντος.

• Οι διαφορετικές συνθήκες ζωής στις οποίες μεγαλώνουν και διαπαιδαγωγούνται οι νέοι σε σχέση με τις συνθήκες ζωής στις οποίες μεγάλωσαν οι μεγαλύτεροί τους.

• Οι σημερινοί νέοι έχουν περισσότερες γνώσεις, καλύτερη πληροφόρηση και αρτιότερη κατάρτιση με αποτέλεσμα να διαμορφώνουν από νωρίς προσωπική άποψη και να ωριμάζουν γρηγορότερα.

• Οι νέοι ζητούν τις γρήγορες, ριζικές και άμεσες αλλαγές, ενώ οι μεγάλοι προτιμούν τις πιο σταδιακές και ήπιες μεταβολές.

• Η επιθυμία των μεγάλων να καθοδηγούν τους νέους προκαλεί την αντίδραση των τελευταίων που ζητούν την ανεξαρτησία και την ελευθερία τους.

• Οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής που επιφέρουν ταχύτατες εξελίξεις προκαλούν σύγχυση στους μεγάλους που αδυνατούν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες.

• Η επαφή και η μεγάλη εξοικείωση των νέων με τη σύγχρονη τεχνολογία έρχεται σε αντίθεση με την επιφυλακτική και δύσπιστη στάση των μεγάλων προς αυτήν.

• Οι νέοι νιώθουν απογοητευμένοι από τον κόσμο που διαμόρφωσαν οι μεγαλύτεροι, θέλουν να τον αλλάξουν, ονειρεύονται έναν πιο δίκαιο, ειρηνικό και ανθρώπινο κόσμο. Έτσι οδηγούνται στην αντίδραση και στην αμφισβήτηση και κρίνουν τα πάντα.

• Οι νέοι μεγαλώνουν σε δημοκρατικό περιβάλλον, απολαμβάνουν περισσότερες ελευθερίες σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές.

• Οι μεγάλοι αποδίδουν στους νέους πολιτική ανωριμότητα, παθητικότητα και αδιαφορία για τα κοινά.

Τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου

Από την πλευρά των μεγάλων :

1. Να συζητούν με τους νέους, να ακούνε τα προβλήματα και τις ανησυχίες τους,
2. Να σέβονται την άποψή τους και να μην την υποβαθμίζουν.
3. Να πάψουν να φέρονται ως αυθεντίες, να εγκαταλείψουν την ηθικολογία και τον διδακτισμό. Να γίνουν διαλλακτικοί και συνεργάσιμοι.
4. Να αντιμετωπίζουν με επιείκεια τα λάθη των νέων και να τους κρίνουν δίκαια.
5. Να μην υπερπροστατεύουν και εγκλωβίζουν τους νέους αλλά να τους ενθαρρύνουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες και υποχρεώσεις.
6. Να εμπιστεύονται τη νέα γενιά, να είναι αρωγοί σε κάθε τους προσπάθεια για έναν καλύτερο κόσμο.
7. Να επιμορφώνονται σχετικά με τις νέες εξελίξεις και τα προβλήματα της εφηβείας, ώστε να μπορούν να τα αντιμετωπίζουν καλύτερα.
8. Να γίνονται πρότυπα με τη συμπεριφορά και τη δράση τους για τους νέους.

Από την πλευρά των νέων :

1. Να σέβονται την άποψη των μεγάλων, να διδάσκονται από την πείρα τους.
2. Να υιοθετήσουν τον εποικοδομητικό διάλογο με τους μεγάλους, να περιορίσουν την αντιδραστική τους στάση.
3. Να παραδέχονται τα σφάλματά τους χωρίς εγωισμό και να διδάσκονται από αυτά.
4. Να αποφεύγουν τις ακρότητες στη συμπεριφορά τους, να είναι συγκαταβατικοί και διαλλακτικοί στα λάθη των μεγάλων.
5. Να φέρονται με υπευθυνότητα, να αποβάλλουν την παθητικότητα και την αδιαφορία και να αναλάβουν πρωτοβουλίες στη ζωή τους.
6. Να εκτιμούν όσα τους πρόσφεραν οι μεγάλοι και να συνειδητοποιούν ότι κανείς δεν είναι τέλειος και παντοδύναμος.

http://filologikigonia.weebly.com/uploads/3/9/9/5/39958455/%CE%A7%CE%91%CE%A3%CE%9C%CE%91_%CE%93%CE%95%CE%9D%CE%95%CE%A9%CE%9D-sxediagramma.pdf


 

Περίληψη - Κατανόηση μέρους του κειμένου σε επικοινωνιακό πλάισιο

Κάποιες παρατηρήσεις για το δεύτερο ζητούμενο του πρώτου θέματος – περίληψη μέρους του κειμένου

Ή / και:

ii) Το απόσπασμα έχει χρησιμοποιηθεί στις πανελλαδικές εξετάσεις παλαιότερων ετών. Θέλετε να

ενημερώσετε τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές σας για το περιεχόμενό του. Να γράψετε ένα

κείμενο 110-120 λέξεων, όπου θα το παρουσιάζετε με συντομία. (Μονάδες 15)

Εναλλακτικά (για την περίληψη):

ii) Στην τάξη, διερευνάτε τα στοιχεία που κάνουν ελκυστική την ανάγνωση ενός βιβλίου. Στο

πλαίσιο της συζήτησης, παρουσιάζετε περιληπτικά τις απόψεις του Σπινκ σχετικά με τους

παράγοντες που συντελούν στην αναγνωσιμότητα ενός βιβλίου, όπως αναπτύσσονται στις

παραγράφους 2 -6 του αποσπάσματος. (Μονάδες 15)

Παράδειγμα διατύπωσης επικοινωνιακού πλαισίου στην περίληψη και ζήτησης μέρους του

κειμένου.

Στην τάξη ασχολείστε κριτικά με το θέμα της χρήσης του διαδικτύου από τους νέους.

Στο πλαίσιο της παρουσίασης ερευνών και δημοσιευμάτων για το θέμα αυτό,

αναλαμβάνετε να διαβάσετε το άρθρο [που σας δόθηκε] και να παρουσιάσετε στους

συμμαθητές σας και στις συμμαθήτριές σας περιληπτικά το νόημα των τριών

τελευταίων παραγράφων του.

Απάντηση (ενδεικτικώς) [αν το ζητούμενο είναι: τρόποι για αντιμετώπιση της

κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους]:

Στο άρθρο «....» που διάβασα παρουσιάζονται μεταξύ άλλων και τρόποι για

αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους].

Ή:

Στο άρθρο «...» που διάβασα αναφέρονται τρόποι για αντιμετώπιση της κατάχρησης

του διαδικτύου από τους νέους.

Εν ολίγοις:

Αντιμετωπίζουμε την περίληψη μέρους του κειμένου ως άσκηση ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

εστιάζοντας στο ουσιώδες (διαπίστωση δεξιοτήτων κατανόησης) όχι για άσκηση σχολικής στερεοτυπικής απάντησης (χωρίς χρησιμότητα ευρύτερη!).

Αποδεχόμαστε διαφορετικές διατυπώσεις ως απαντήσεις, εφόσον νοηματικά

ευσταθούν και εκφράζουν διαφορετικούς τρόπους απάντησης λόγω της

διαφορετικότητας των ανθρώπων σε θέματα πρόσληψης/απόκρισης, με κοινό γνώμονα βέβαια το νόημα να ισχύει.

Σημειώσεις της Λ. Καλοκύρη 

Ποιήματα για τον έρωτα

Οδυσσέας Ελύτης

Το Μονόγραμμα (απόσπασμα)

Από τόσον χειμώνα κι από τόσους βοριάδες, μ’ ακούς
Να τινάξει λουλούδι, μόνο εμείς, μ’ ακούς
Μες στη μέση της θάλασσας
Από μόνο το θέλημα της αγάπης, μ’  ακούς
Ανεβάσαμε ολόκληρο νησί, μ’ ακούς
Με σπηλιές και με κάβους κι ανθισμένους γκρεμούς
Άκου, άκου
Ποιος μιλεί στα νερά και ποιος κλαίει- ακούς;
Ποιος γυρεύει τον άλλο, ποιος φωνάζει –ακούς;
Είμ’εγώ που φωνάζω κι ειμ’ εγώ που κλαίω. Μ’ ακούς
Σ’αγαπώ, σ’αγαπώ, μ’ ακούς

Χουάν Ραμόν Χιμένεθ 

Ένα μπουκέτο τριαντάφυλλα

Το στόμα σου φύτεψε
μ’ εκείνο το φιλί στο δικό μου
ένα μπουκέτο τριαντάφυλλα,
κι οι ρίζες τους τρων την καρδιά μου.
Είταν φθινόπωρο. Ο άμετρος ουρανός
άρπαξε με τον ήλιο του
όλο το χρυσάφι –κίονες λάμψεων–
από τη ζωή.
Το καλοκαίρι ήρθε σκληρό·
το μπουκέτο μάδησε,
μα άφησε να σπάσουν στα μάτια μου
δύο μπουμπούκια πόνος.

(Μτφ.: Γιώργος Κεντρωτής)

Περίληψη

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

ΟΡΙΣΜΟΣ

Περίληψη είναι η σύντομη απόδοση του περιεχομένου ενός κειμένου, η οποία μπορεί να υποκαταστήσει το αρχικό κείμενο. Είναι προσωπική δημιουργία, με πληροφοριακό ύφος, χωρίς ίχνος σχολιασμού ή κριτικής.

Είδη περίληψης

Α) Εκτενής περίληψη: Συντίθεται από τα βασικά σημεία ανά παράγραφο και καλύπτει σε έκταση το ένα τρίτο του αρχικού κειμένου.
Β) Συνοπτική περίληψη: Συντίθεται από τα βασικά σημεία ανά νοηματική ενότητα και καλύπτει σε έκταση το ένα έκτο του αρχικού κειμένου.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση των βημάτων για την προετοιμασία και τη σύνθεση της περίληψης, θα πρέπει να σταθούμε με προσοχή στον τρόπο οργάνωσης του διαγράμματος ενός κειμένου. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία σχεδιαγράμματος είναι να κρατήσουμε σημειώσεις.
Κρατάμε σημειώσεις, όταν θέλουμε να συγκρατήσουμε τα κύρια σημεία ενός κειμένου. Πρόκειται για μια αφαιρετική διαδικασία, κατά την οποία επισημαίνουμε το ουσιώδες και παραλείπουμε το επουσιώδες. Με τη διαδικασία αυτή:
α. αποταμιεύουμε και αφομοιώνουμε ευκολότερα γνώσεις και
β. οξύνουμε την κριτική μας ικανότητα.

Είδη σημειώσεων

Μπορούμε να κρατήσουμε σημειώσεις με δύο τρόπους:
α. Σημειώσεις ανά παράγραφο

1. Εντοπίζουμε τα κύρια συστατικά της παραγράφου, δηλαδή τη θεματική περίοδο (ή το θέμα της, αν δεν υπάρχει θεματική περίοδος) και τις πιο σημαντικές λεπτομέρειες.
2. Επισημαίνουμε τις διαρθρωτικές λέξεις, με τις οποίες δηλώνονται: το αίτιο-αποτέλεσμα, η αντίθεση- εναντίωση, ο όρος-προϋπόθεση, η επεξήγηση, η έμφαση, το συμπέρασμα κτλ.
3. Αποδίδουμε το περιεχόμενο των σημειώσεων με πλαγιότιτλο.
   

β. Σημειώσεις ανά νοηματική ενότητα
Όταν καλούμαστε να κρατήσουμε σημειώσεις από τα κεφάλαια ενός βιβλίου, από τα μέρη ενός κειμένου (πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος) ή από ένα σύνολο παραγράφων με ενιαίο νοηματικό κέντρο, τότε εργαζόμαστε σε ευρύτερες νοηματικές ενότητες. Έτσι συντάσσουμε έναν πλαγιότιτλο για κάθε νοηματική ενότητα.
Είδη πλαγιότιτλων
Οι πλαγιότιτλοι μπορούν να έχουν δύο μορφές, ανάλογα με την προσωπική μας επιλογή και το σκοπό για τον οποίο γράφονται. Έτσι λοιπόν οι πλαγιότιτλοι αποδίδονται:
α. με κανονικές φράσεις.
β. τηλεγραφικά, με παράλειψη ρημάτων, άρθρων κ.ά. λέξεων που εννοούνται εύκολα.

Διάγραμμα κειμένου

Είτε λοιπόν έχουμε κρατήσει σημειώσεις ανά παράγραφο είτε ανά νοηματική ενότητα και έχουμε εξαγάγει τους κατάλληλους πλαγιότιτλους, μπορούμε στη συνέχεια να προχωρήσουμε στη δημιουργία του διαγράμματος του κειμένου μας.
Το διάγραμμα είναι ένα σχέδιο που παρουσιάζει τη συλλογιστική πορεία που ακολουθείται κατά την ανάπτυξη ενός θέματος και τη δομή του κειμένου που το πραγματεύεται. Κατά συνέπεια, σε αυτό φαίνονται τα δομικά μέρη του κειμένου (πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος) και ανά μέρος, ενότητα και παράγραφο σημειώνονται οι πλαγιότιτλοι.

Δημιουργία Περίληψης

Η δημιουργία της περίληψης χωρίζεται σε δύο βασικά στάδια: την προετοιμασία και τη σύνθεση, στα οποία πραγματοποιούμε συγκεκριμένα βήματα για να επιτύχουμε το ποθητό αποτέλεσμα. Ας τα δούμε αναλυτικά.

ΒΗΜΑ 1ο: ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

1. Διαβάζουμε το κείμενο που μας δίνεται, ώστε να γίνει κατανοητό το περιεχόμενο του. Σε περίπτωση άγνωστων λέξεων προσπαθούμε να τις ερμηνεύσουμε είτε μέσα από τα συμφραζόμενα, είτε μέσα από ομόρριζα ή παράγωγα τους.
2. Αναζητούμε τη βασική ιδέα του κειμένου, δηλαδή το νοηματικό κέντρο του (ίσως σε αυτό το σημείο να χρειαστεί μια δεύτερη ανάγνωση). Σε αυτή την αναζήτηση μάς βοηθούν ιδιαίτερα οι παρακάτω διαδικασίες:
3. Εντοπίζουμε τις βασικές έννοιες του κειμένου, ενώ παράλληλα υπογραμμίζουμε λέξεις ή φράσεις που τις διασαφηνίζουν ή τις συμπληρώνουν.
4. Διακρίνουμε τη δομή του κειμένου, βήμα απολύτως απαραίτητο προκειμένου η περίληψη μας να ακολουθήσει την αρχική μορφή του. Σε αυτό το σημείο χρήσιμη είναι η τεχνική των πλαγιότιτλων ή της υπερδομής (εντοπισμός στοιχείων όπως: χώρος, χρόνος, πρόσωπα, γεγονός, πρόβλημα κτλ.)
   

• Επιλέγουμε τις απολύτως απαραίτητες λεπτομέρειες, οι οποίες είτε διασαφηνίζουν είτε τεκμηριώνουν το νοηματικό κέντρο του κειμένου.
  

3. Οργανώνουμε το σχεδιάγραμμα της περίληψης ακολουθώντας τους κανόνες δομής μιας παραγράφου (θεματική περίοδος, λεπτομέρειες, κατακλείδα).
   

ΒΗΜΑ 2ο: ΣΥΝΘΕΣΗ

1. Ακολουθώντας το σχεδιάγραμμα που έχουμε ήδη οργανώσει, προχωρούμε στη σύνθεση της περίληψης, ξεκινώντας απαραιτήτως από το είδος (δοκίμιο, άρθρο κ.λ.π.) και το σκοπό του κειμένου και τη στάση του συγγραφέα. Μπορούμε προαιρετικά να προσθέσουμε και άλλα στοιχεία, όπως το όνομα του συγγραφέα, τον τίτλο του κειμένου ή κ.τ.λ.).
2. Το ύφος της περίληψης οφείλει να είναι πληροφοριακό, αφού έχει ως στόχο να πληροφορήσει με συντομία, σαφήνεια και ακρίβεια τον αναγνώστη για το αρχικό κείμενο. Επομένως οποιαδήποτε προσπάθεια μίμησης του ύφους του συγγραφέα είναι απολύτως άσκοπη. Η περίληψη είναι δική μας εργασία που μεταφέρει τις ιδέες και το πνεύμα ενός άλλου εκτενέστερου κειμένου.
3. Επιλέγουμε την ενεργητική σύνταξη, όταν χρειάζεται να τονιστεί το πρόσωπο που ενεργεί (υποκείμενο), και την παθητική, όταν δίνεται έμφαση στην πράξη ή στο ίδιο το κείμενο (απρόσωπο ύφος).
   1. ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ: Ο συγγραφέας του κειμένου τονίζει, υποστηρίζει, διαπιστώνει, επισημαίνει, διατυπώνει, εκφράζει, θίγει, υπερασπίζεται, επιχειρηματολογεί, προσεγγίζει, επιχειρεί να προσδιορίσει..
   2. ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ:  Το κείμενο πραγματεύεται, ασχολείται, αναφέρεται, ισχυρίζεται.. Εναλλακτικά Στο κείμενο εκφράζεται, παρουσιάζεται, προβάλλεται, ερμηνεύεται, ερευνάται, σχολιάζεται, διερευνάται, υποστηρίζεται.

Προσοχή

Χρήσιμη, επίσης, επισήμανση για το περιληπτικό μας κείμενο είναι: να μην χρησιμοποιούμε απαριθμήσεις, αποσιωπητικά, βραχυλογίες, αρκτικόλεξα. Επιπλέον, αν το αρχικό μας κείμενο έχει διαλογική μορφή, στο περιληπτικό κείμενο ο διάλογος αποδίδεται με γ’ (τρίτο) ρηματικό πρόσωπο. Ακόμη, αν οι ιδέες του συγγραφέα εκτίθενται μεταφορικά, εμείς τις αποδίδουμε κυριολεκτικά.

5. Χρησιμοποιούμε τις κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις, ώστε η περίληψη να έχει συνοχή (δηλαδή ομαλή και ολοκληρωμένη σύνδεση των μερών του κειμένου), κάτι που επιτυγχάνεται με επιρρήματα, σύζευξη, διάζευξη κ.τ.λ. βλ. Συνοχή. Η συνεκτικότητα επίσης (δηλαδή η εξασφάλιση ενιαίου και λογικού νοήματος) πρέπει να είναι ένας ακόμη στόχος της περίληψης μας, βλ. Συνεκτικότητα. Επιπλέον, χρησιμοποιούμε ρήματα δήλωσης, όπως: αναφέρω, τονίζω, υπογραμμίζω, επισημαίνω κ.τ.λ. που βοηθούν στη μεταφορά του περιεχομένου του αρχικού κειμένου.
   

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ

Κατά τη σύνταξη της περίληψης χρησιμοποιούμε τα παρακάτω ρήματα (συνήθως) για να μεταφέρουμε με οικονομία λέξεων στον αναγνώστη- διορθωτή τις έννοιες που κυριαρχούν στο αρχικό κείμενο.

Αναφορική όψη

Όταν αναφερόμαστε στην αναφορική (ποιοτική) όψη του κειμένου χρησιμοποιούμε φράσεις όπως:

Ο συγγραφέας, αρθρογράφος κλπ.:
– διατυπώνει τη γνώμη, προτείνει, δηλώνει, εισηγείται, ανακοινώνει
– αναφέρει, μνημονεύει, παραθέτει αυτολεξεί (ένα άλλο κείμενο)
– σχολιάζει, ερμηνεύει, συζητά (ένα άλλο κείμενο)
– παρατηρεί, διαπιστώνει
– ορίζει με ακρίβεια, προσδιορίζει, καθορίζει
– αποσαφηνίζει, διευκρινίζει, επεξηγεί
– εξηγεί, αιτιολογεί
– ονομάζει, αποκαλεί, χαρακτηρίζει
– συγκρίνει, αντιθέτει, αντιπαραθέτει, αντιπαραβάλλει
– επιχειρηματολογεί (υπέρ ή κατά), υπερασπίζεται, υποστηρίζει, υπεραμύνεται, συνηγορεί
– συμφωνεί με, ταυτίζεται με, δικαιολογεί
– ανασκευάζει, απορρίπτει, αντικρούει, αντιτείνει, αντιπροτείνει
– τεκμηριώνει, στηρίζει (την άποψη του)
– αποδεικνύει, δείχνει
– κρίνει αξιολογεί, αποτιμά
– διαβεβαιώνει, βεβαιώνει, ισχυρίζεται, αποφαίνεται, υποστηρίζει, επιμένει (ότι), προβλέπει
– λέει, σημειώνει, τονίζει, επισημαίνει, υπογραμμίζει
– πραγματεύεται, εξετάζει, συζητά, ασχολείται (με), αναφέρεται (σε)
– αναλύει, αναπτύσσει
– ορίζει
– διαιρεί, ταξινομεί
– περιγράφει
– απαριθμεί, συμπληρώνει, προσθέτει
– αφηγείται, διηγείται
– αναρωτιέται, απορεί
– ρωτά
– υποδεικνύει, προτείνει, αντιπροτείνει, συμβουλεύει, συστήνει
– απολογείται
– εύχεται
– εξεγείρεται, αγανακτεί, εκφράζει την έκπληξη του

Οργανωτική όψη

Τέλος, για να αποδώσουμε την οργανωτική όψη του αρχικού κειμένου χρησιμοποιούμε φράσεις όπως:

Ο συγγραφέας, αρθρογράφος κλπ.:
– αρχίζει, προλογίζει
– μεταβαίνει (σε άλλο θέμα)
– συνεχίζει
– παρεκβαίνει
– τελειώνει, καταλήγει, συμπεραίνει, ανακεφαλαιώνει

ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Προκειμένου να εντοπίσουμε με ασφάλεια τις υπάρχουσες νοηματικές σχέσεις του κειμένου μπορούμε να εντοπίσουμε συγκεκριμένους κειμενικούς δείκτες (διαθρωτικές λέξεις) που δηλώνουν καθορισμένες έννοιες. Λειτουργούμε δηλαδή ανάποδα, από τις λέξεις ανακαλύπτουμε το νόημα, το οποίο και παρουσιάζουμε στη συνέχεια στην περίληψή μας.

1. Αιτιολόγηση
   

εξαιτίας, επειδή, γιατί, διότι, αφού, μια και, μια που, που, ένας ακόμη λόγος, καθώς, αυτό (οφείλεται, εξηγείται ερμηνεύεται, αιτιολογείται), εφόσον, (η αιτία ο λόγος, η εξήγηση) είναι, γι’ αυτό το λόγο, έτσι, με αιτιολογικές μετοχές ή εμπρόθετους προσδιορισμούς της αιτίας κ.τ.λ.

2. Αποτέλεσμα
   

γι’ αυτό το λόγο, ως επακόλουθο, κατά συνέπεια, αποτέλεσμα / απόρροια / απότοκο όλων αυτών, και γι’ αυτό, ώστε, έτσι που, λοιπόν, κ.τ.λ.

3. Αντίθεση – εναντίωση
   

Αλλά, μα, όμως, και όμως, παρά, μόνο, παρόλο, ωστόσο, εντούτοις, μάλιστα, έπειτα, μολαταύτα, εξάλλου, αντίθετα, σε αντίθεση, απεναντίας, διαφορετικά, ειδάλλως, ειδεμή, αλλιώς, αλλιώτικα, από την άλλη πλευρά, πάλι, ενώ, αν και, και αν, μολονότι, αντίστροφα, ενάντια, στον αντίποδα, ακόμη κι αν, παρ’ όλα αυτά, δε συμβαίνει όμως το ίδιο, όχι μόνο… αλλά και, όχι μόνο… αλλά και να, και που, και ας. όχι μόνο δεν… μα ούτε, όχι μόνο… παρά, όχι μόνο να μην… αλλά ούτε και να, όχι μόνο να μη… αλλά να κ.τ.λ.

4. Χρονική σχέση
   

αρχικά, προηγουμένως, στη συνέχεια, πρώτα, ύστερα, πριν, εντωμεταξύ, έπειτα, τέλος, όταν, καθώς, όποτε, μόλις, αργότερα κ.τ.λ.

5. Ένας όρος, προϋπόθεση
   

αν, εκτός αν, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση, σε περίπτωση που κ.τ.λ.

6. Επεξήγηση
   

δηλαδή, αυτό σημαίνει, ειδικότερα, με άλλα λόγια, ήτοι, συγκεκριμένα, με όσα είπα προηγουμένως εννοούσα, για να γίνω πιο σαφής, (για να με καταλάβετε) θα σας το πα­ρουσιάσω με άλλο τρόπο, κ.τ.λ.

7. Έμφαση
   

το σημαντικότερο απ’ όλα, το κυριότερο, είναι αξιοσημείωτο ότι, αξίζει να σημειωθεί πως, εκείνο που προέχει, θα έπρεπε να τονιστεί ότι, αξιοπρόσεκτο είναι πως, ιδιαίτερα σημαντικό είναι, πρέπει ακόμη να σημειωθεί, θα ήθελα να τονίσω το εξής… να επιστήσω την προσοχή σας κ.τ.λ.

8. Παράδειγμα – διευκρίνιση
   

λόγου χάρη, π. χ., για παράδειγμα κ.τ.λ.

9. Επεξήγηση
   

δηλαδή, ειδικά, ειδικότερα, συγκεκριμένα κ.τ.λ.

10. Απαρίθμηση επιχειρημάτων, εισαγωγή μιας καινούριας ιδέας
    

πρώτο… δεύτερο, καταρχήν, τελικά, το επόμενο επιχείρημα / θέμα που θα μας απασχολήσει κ.τ.λ.

11. Διάρθρωση του κειμένου
    

το άρθρο / η μελέτη / η εισήγηση / η ομιλία μου χωρίζεται σε… μέρη: στο πρώτο κ.τ.λ.

12. Συμπέρασμα, συγκεφαλαίωση
    

για να συνοψίσουμε, συγκεφαλαιώνοντας/ επιλογικά / συμπερασματικά θα λέγαμε ότι, λοιπόν, τελικά, συνάγεται το συμπέρασμα, ανακεφαλαιώνοντας κ.τ.λ.

13. Γενίκευση
    

γενικά, τις περισσότερες φορές, ευρύτερα, κ.τ.λ.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

• Η έκταση της περίληψης είναι το 1/3 του αρχικού κειμένου ή όση ορίζεται στις οδηγίες.
• Η ανάπτυξη των κύριων σημείων του κειμένου μέσα στην περίληψη πρέπει να είναι ισοζυγισμένη.
• Αποφεύγουμε να αλλάξουμε το πρόσωπο ή το χρόνο του ρήματος στο οποίο είναι διατυπωμένο το αρχικό κείμενο. (Κυρίως. γ’ ενικό ή α’ πληθυντικό )
• Αποφεύγουμε, όσο είναι δυνατό, τη χρήση λέξεων ή φράσεων του κειμένου καθώς και τη συγγραφή αποσπασμάτων από το αρχικό κείμενο.
• Αποδίδουμε τα νοήματα όπως εκφράζονται στο κείμενο, ανεξάρτητα από το αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με τις θέσεις του συγγραφέα. Τις δικές μας απόψεις τις αναφέρουμε μόνο αν μας ζητηθούν.
  

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

https://filologika.gr