Γλώσσα των νέων

 

Στάσεις απέναντι στη γλώσσα των νέων

 

Σχεδιάγραμμα "Γλώσσα νέων"

 

 ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Α ́ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Ι. Ορισμός: Γλώσσα των νέων

Ο όρος γλώσσα των νέων δηλώνει το σύνολο των γλωσσικών φαινομένων που χαρακτηρίζουν την επικοινωνία των νέων μεταξύ τους. Παρά τον χαρακτηρισμό "γλώσσα", η γλώσσα των νέων δεν είναι ένα αυτοτελές γλωσσικό σύστημα, αλλά μια "κοινωνιόλεκτος" [sociolect], δηλαδή ένας τρόπος ομιλίας με λεξιλογικά, πραγματολογικά και δομικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιείται υπό ορισμένες συνθήκες επικοινωνίας και είναι μέρος της γλωσσικής συνείδησης μιας κοινότητας. Η κοινωνική βάση της γλώσσας των νέων είναι η "παρέα", το δίκτυο των συνομηλίκων. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει μια ενιαία γλώσσα των νέων, αλλά ένα σύνολο από επιμέρους τρόπους ομιλίας με κοινές τάσεις διαμόρφωσης και κοινά γλωσσικά στοιχεία.
Καθώς η ελληνική έρευνα είναι ακόμη περιορισμένη, τα στοιχεία που ακολουθούν συνδυάζουν ευρήματα από διάφορες γλώσσες. 

Γιάννης Ανδρουτσόπουλος, Γλώσσα των νέων, Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 108 (http://www.greek-language.gr/greekLang/studies/guide/thema_b9/)

ΙΙ. Αίτια δημιουργίας και διάδοσης της γλώσσας των νέων

 
1) Η ανάγκη επικοινωνίας και ένταξης σε παρέες συνομηλίκων οδηγεί τους νέους στην
υιοθέτηση γλωσσικών τύπων που ενστερνίζεται και η ομάδα, καθώς
ενσωματώνονται γρηγορότερα και γίνονται πιο εύκολα αποδεκτοί απ ̓ αυτήν.
2) Με τον ιδιαίτερο αυτό τρόπο έκφρασης οι νέοι διαφοροποιούνται από τους
μεγαλύτερους. Πιο συγκεκριμένα, συμβολίζουν ότι ανήκουν σε μια γενιά με δικά της
ενδιαφέροντα και αξίες, που διαφέρει από αυτή των ενηλίκων. Με τη γλώσσα τους ,
επίσης εκφράζουν τη διαμαρτυρία τους προς το πολιτικό και ιδεολογικό
κατεστημένο.
3) Η εξάπλωση των σύγχρονων τεχνολογιών στην καθημερινή ζωή των νέων και η
επικοινωνία μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τους οδηγεί στην υιοθέτηση
ενός γλωσσικού ιδιώματος – όπως αυτού των greeklish.
4) Στους νέους επικρατεί η αντίληψη ότι χρησιμοποιώντας ξεχωριστό γλωσσικό κώδικα
είναι εξελιγμένοι, αφού συμμετέχουν στις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις.
5) Η γλώσσα των νέων είναι μια γλώσσα άμεση (κάνει τους νέους να αισθάνονται
οικεία μεταξύ τους) και δύσκολα αποκωδικοποιήσιμη από τους ενήλικες, γιατί
πρώτον είναι συνθηματική και δεύτερον πολλές λέξεις λέγονται και γράφονται μισές
ή με αρτικόλεξα.
6) Οι νέοι έχουν συχνά την τάση να επαναστατούν, να απορρίπτουν και να
αμφισβητούν καθιερωμένους τρόπους συμπεριφοράς, καθώς και παραδοσιακούς
θεσμούς (σχολείο, οικογένεια, κράτος). Επιδεικνύουν έτσι, την επαναστατικότητά
τους και τις προοδευτικές τους αντιλήψεις αναζητώντας νέα εκφραστικά μέσα.
7) Η απουσία μελέτης και επαφής με το βιβλίο και τη γνώση, σε συνδυασμό με τον
μιμητισμό (συμπεριφορά, ενδυμασία, τρόπος ψυχαγωγίας, μουσική, γλώσσα) μέσω
της επίδρασης της ξένης κουλτούρας που προβάλλεται έντονα κυρίως από τα
ΜΜΕ(τηλεόραση, ίντερνετ).
8) Η ανάγκη πρωτοτυπίας, δημιουργικότητας και εκφραστικότητας που εκδηλώνεται
με τη δημιουργία μιας νέας γλώσσας.
  
Χαρακτηριστικά της γλώσσας των νέων : 

-είναι ιδιαίτερα πλούσια σε νέες εκφράσεις, ιδιόμορφες χρήσεις των λέξεων οι οποίες συνδυάζονται μεταξύ τους με παράξενο τρόπο (π.χ. χλωμό το κόβω)

-έχει ρευστότητα, δηλαδή αλλάζει διαρκώς, νέες εκφράσεις αντικαθιστούν με γρήγορο ρυθμό τις παλιές που χάνουν ταχύτατα την επικαιρότητά τους

-πολλές εκφράσεις είναι κατανοητές μόνο μεταξύ των νέων, κάτι που θυμίζει τις ιδιαίτερες «γλώσσες» ορισμένων επαγγελμάτων (π.χ. ναυτικοί, γιατροί) ή την αργκό ιδιαίτερων κοινωνικών ομάδων (π.χ. υπόκοσμος)

-περιέχει συχνά σοκαριστικό ή και υβριστικό λεξιλόγιο

-περιέχει πολλές ξένες λέξεις

-είναι επηρεασμένη από τις γλωσσικές χρήσεις του διαδικτύου, όπως π.χ. από το facebook, τα emoticons, τα greeklish κ.ά. παρόμοια φαινόμενα

-συχνά συνοδεύεται από εξωγλωσσικά φαινόμενα, όπως ιδιαίτερες χειρονομίες, ιδιαίτερο στυλ βαδίσματος, χτενίσματος ή ενδυμασίας



ΙΙΙ. Θετικά της γλώσσας των νέων
1) Εμπλουτίζει και συχνά ανανεώνει τη μητρική γλώσσα με κάποιες λέξεις και
εκφράσεις που σταδιακά μπορεί να χρησιμοποιούνται και από ενήλικες. Πολλές από αυτές επίσης που ανταποκρίνονται στους κανόνες της γραμματικής και του
συντακτικού εντάσσονται στο ελληνικό λεξιλόγιο και το εμπλουτίζουν.
2) Δείχνει το χιούμορ, την επινοητικότητα, τη δημιουργικότητα και τη φαντασία των νέων στοιχεία που αν τα αξιοποιήσουν και σε άλλους τομείς της ζωής μπορούν να συμβάλουν στην πρόοδο και την ευημερία της κοινωνίας.
3) Δεν αποτελεί κίνδυνο για την επίσημη γλώσσα, διότι χρησιμοποιείται σε
συγκεκριμένες επικοινωνιακές περιστάσεις και η χρήση της περιορίζεται όταν ο νέος ενηλικιώνεται.
4) Εκφράζει τη νεανική κουλτούρα και ιδιοσυγκρασία. Συγκεκριμένα εκπέμπει
μηνύματα οικειότητας, αλληλεγγύης και αμφισβήτησης. Με αυτό τον τρόπο
επικοινωνίας οι νέοι προσπαθούν να διαφοροποιηθούν από τη γλωσσική νόρμα καιαπό τον κόσμο ενηλίκων.

ΙV. Αρνητικά της γλώσσας των νέων
1) Δημιουργείται πρόβλημα στην επικοινωνία με ανθρώπους άλλων ηλικιών, κυρίωςτους ενήλικες, που δεν είναι εξοικειωμένοι με τη γλώσσα των νέων με συνέπεια να μην αντιλαμβάνονται το περιεχόμενο των όρων που χρησιμοποιούν οι νέοι. Πολλές φορές η αδυναμία επικοινωνίας και συνεννόησης δημιουργεί παρεξηγήσεις, δυσχεραίνει τις σχέσεις τους με τους ενήλικες και διευρύνει το χάσμα των γενεών.
2) Οι νέοι αδυνατούν να εκφράσουν με ακρίβεια, σαφήνεια και πληρότητα τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, εξαιτίας των περιορισμένων εκφραστικών δυνατοτήτων της γλώσσας που χρησιμοποιούν, του στερεοτυπικού και συνθηματικού της χαρακτήρα.
3) Η γλώσσα των νέων συνιστά σε πολλές περιπτώσεις απόκλιση από την επίσημη γλώσσα και αποξενώνει τους νέους από αυτήν. Οδηγεί σταδιακά σε σημαντική συρρίκνωση του λεξιλογίου των νέων, επειδή υιοθετούν έναν στερεότυπο και υποβαθμισμένο λόγο.



Ενισχυση - Καλλιεργεια της γλώσσας των νέων

- Η διαφύλαξη και η σωστή εκμάθηση της γλώσσας θα πρέπει να συνιστά βασική επιδίωξη του σχολείου, ήδη από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ώστε οι νέοι που ολοκληρώνουν, τουλάχιστον, την υποχρεωτική εκπαίδευση να έχουν διασφαλίσει μια στερεή και ορθή γνώση του γλωσσικού κώδικα. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό θα χρειαστεί να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας, έστω κι αν αυτό απαιτεί μια νέα προσέγγιση στην οργάνωση της σχολικής ύλης.

- Η γλωσσική καλλιέργεια απαιτεί, φυσικά, συνειδητή προσπάθεια από το ίδιο το άτομο. Είναι σημαντικό, επομένως, τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί να κατορθώσουν έγκαιρα να βοηθήσουν τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν την εξέχουσα σημασία που έχει η άρτια γνώση της μητρικής γλώσσας. Καίρια ως προς αυτό είναι η μετάδοση του μηνύματος μέσω του προσωπικού παραδείγματος των προσώπων που συμμετέχουν στην εκπαίδευση των νέων.

- Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης θα πρέπει να αξιοποιήσουν την ισχυρή επίδραση που ασκούν στους νέους για να προωθήσουν ορθά γλωσσικά πρότυπα. Προκειμένου, ωστόσο, να το επιτύχουν αυτό οφείλουν να αναβαθμίσουν σημαντικά το επίπεδο γλωσσικής έκφρασης τόσο των δημοσιογράφων και παρουσιαστών όσο και αυτό του εκφερόμενου λόγου στις ψυχαγωγικές εκπομπές.

Συνάμα, θα είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή τους, αν δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στη διάδοση πνευματικών έργων υψηλής γλωσσικής ποιότητας από τη λογοτεχνική και θεατρική μας παράδοση.

- Η πανεπιστημιακή κοινότητα, με τη συνδρομή γλωσσολόγων και τη σύμπραξη της πολιτείας, θα πρέπει να αντιμετωπίσει πιο οργανωμένα την απόδοση ξένων γλωσσικών όρων στα νέα ελληνικά είτε με τη χρήση αντίστοιχων ελληνικών λέξεων είτε με τη δημιουργία νέων.

- Το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να αξιοποιήσει τόσο τις υπάρχουσες βιβλιοθήκες των σχολείων όσο και τις δυνατότητες του διαδικτύου, για να προωθήσει την ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων. Η επαφή των νέων με την πεζογραφία και την ποίηση μπορεί να ενισχυθεί σημαντικά, αν με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, το πολύτιμο πνευματικό αυτό υλικό παρουσιαστεί στους νέους με πιο ελκυστικό τρόπο.

- Οι πνευματικοί δημιουργοί του τόπου μας θα πρέπει να επιχειρήσουν ανοίγματα προς το νεανικό κοινό είτε με τη βοήθεια του διαδικτύου, είτε μέσω της τηλεόρασης, είτε με πιο ενεργή συμμετοχή στις σχολικές εκδηλώσεις. Η δύναμη του λογοτεχνικού λόγου, αλλά και η αξία των νοημάτων του, μπορούν να συγκινήσουν τη νέα γενιά, όπως το έκαναν και σε παλαιότερες εποχές.

- Η πολιτεία οφείλει, σε κάθε περίπτωση, να στηρίξει έμπρακτα τις προσπάθειες ανάδειξης και διάδοσης του ελληνικού λόγου, ώστε να συνεχιστεί η εμβριθής μελέτη του, αλλά και να ενισχυθεί το κύρος της γλώσσας μας τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.  


Μανόλης Μαυρακάκης, Έφη Ξύδη, Φιλόλογοι 4
http://www.filologikos-istotopos.gr/2016/10/28/sxediagramma-i-glossa-ton-neon/