Κείμενα για Περίληψη - Ασκήσεις

Κείμενο
 

Εφηβεία (4596)
 

Η εφηβεία αποτελεί μία μεταβατική περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, η οποία αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Κατά τη διάρκειά της, συντελούνται βιολογικές, σωματικές και ψυχολογικές μεταβολές, που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τη στάση του εφήβου απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους, ενηλίκους και συνομηλίκους, καθώς και τις απόψεις και τις ιδέες του απέναντι σε αρχές και αξίες που επικρατούν στην κοινωνία, όπου ζει. Επίσης, η εφηβεία είναι μία περίοδος αναζήτησης ταυτότητας, ατομικότητας, προσωπικών επιλογών και στάσης ζωής. Όμως, σήμερα οι αναζητήσεις αυτές γίνονται όλο και πιο δύσκολες λόγω των κοινωνικών συνθηκών, καθώς η ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής δημιουργεί αντιφάσεις I και ασυνέχειες στον τρόπο με τον οποίο οι γονείς και τα παιδιά βιώνουν τους ρόλους τους.
 

Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία. Χρειάζεται το δικό του χώρο, ο οποίος συμβολίζει την ατομικότητα και τη διαφορετικότητά του. Οι προσωπικές επιλογές στο ντύσιμο, η διευθέτηση του προσωπικού χώρου και χρόνου, η επιλογή των φίλων, του τρόπου διασκέδασης, της ελευθερίας λόγου και πράξεων, η ανάληψη ορισμένων ευθυνών και η αναγνώριση από τους γονείς των ικανοτήτων του είναι τα στοιχεία που συντελούν στην απόκτηση ξεχωριστής αυτόνομης ταυτότητας και συνθέτουν την αλλαγή της σχέσης του παιδιού με τους γονείς του. 

Ασφαλώς, όπως ο έφηβος βρίσκεται σε φάση αναζήτησης ταυτότητας, έτσι και ο γονιός βρίσκεται σε φάση αναζήτησης του γονεϊκού του ρόλου. Καθώς έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνωρες συμπεριφορές και νέες ανάγκες, πολλές φορές δυσκολεύεται να βάλει όρια.
 

Η ταυτότητα του εφήβου δομείται γύρω από δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά την «ταυτότητα του φύλου», δηλαδή την αναγνώριση και την αποδοχή για τον εαυτό του των σωματικών, ψυχολογικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών που διακρίνουν το φύλο στο οποίο ανήκει βιολογικά. Ο δεύτερος άξονας αφορά την «κοινωνική ταυτότητα», δηλαδή τη διαμόρφωση της ιδεολογίας, των ηθικών αξιών, των κοινωνικών στάσεων και των επαγγελματικών επιλογών. Η κοινωνική ταυτότητα αναφέρεται στη θέση, στις ενέργειες και στη λειτουργία του ατόμου ως μέλους της κοινωνίας. Αν σκεφθούμε, λοιπόν, τη σημασία των παραπάνω «ταυτοτήτων», θα καταλάβουμε τους λόγους για τους οποίους η εφηβεία θεωρείται πολύ σημαντική περίοδος της ζωής του ανθρώπου.
 

Προς το τέλος της εφηβείας ο έφηβος, έχοντας πλέον επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του με τους γονείς και τ’ αδέλφια του, έχοντας δοκιμαστεί στις σχέσεις του (σχέσεις βαθιάς φιλίας, αντιπαλότητας, εχθρότητας, αγάπης) με τους συνομηλίκους του, έχοντας υιοθετήσει ηθικές αξίες και ιδεολογικά πρότυπα, αισθάνεται ικανός να ενεργεί ως μέλος της κοινωνίας των ενηλίκων.
 

Θ. Γιοβαζολιάς κ.α. (2011). Συνεργασία εκπαιδευτικών - οικογένειας, 27-28.
Αθήνα: ΥΠΔΒΜΘ, Γ. Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης. ΙΔΕΚΕ (διασκευή).
 

ΘΕΜΑΤΑ
 

Α1. Ποιες είναι οι αλλαγές, σύμφωνα με το κείμενο, που σηματοδοτούν το τέλος της εφηβείας; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)
Α2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος (Ο έφηβος έχει...γονείς του) του κειμένου;
(μονάδες 10)
Β1. «Η εφηβεία είναι μία περίοδος αναζήτησης ταυτότητας και προσωπικών
επιλογών».
Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 40-
50 λέξεων.
(μονάδες 10)
Β2. Να δώσετε στο κείμενο έναν μεταφορικό/συνυποδηλωτικό τίτλο που να περιέχει τη
λέξη «εφηβεία» ή παράγωγά της.
(μονάδες 15)

Εφηβεία: Συμβουλές για... γονείς σε απόγνωση (1951)

Έχετε περάσει την αγωνία των πρώτων ημερών της ζωής του παιδιού σας. Έχετε
(ξε)περάσει εκείνες τις νύχτες που έπρεπε να σηκώνεστε στις 3 τα ξημερώματα για θηλασμό, ακόμη και το σοκ του πρώτου αποχωρισμού σας με το παιδί, την πρώτη ημέρα του σχολείου του. Κι όμως, εκεί γύρω στα 12 -ή και νωρίτερα- ένα νέο άγχος μπαίνει στο οικογενειακό τραπέζι.
 

Στο άκουσμα και μόνο της λέξης «εφηβεία» πολλοί γονείς τρομοκρατούνται.
Καβγάδες, κλάματα, οι πρώτοι έρωτες. Οι γονείς συνήθως παρακολουθούν εμβρόντητοι τις αναπόφευκτες αλλαγές που επιφέρει στα παιδιά τους η εφηβεία.
 

Η μεταβατική περίοδος μεταξύ παιδικής ηλικίας και ενηλικίωσης περιλαμβάνει
προφανώς διαδικασίες ωρίμανσης, σωματικής, ηθικής και διανοητικής, του παιδιού. Στην οικογένεια σημαίνει συναγερμός. Πώς πρέπει να διαχειριστούν οι γονείς αυτή την τόσο «εύθραυστη» μεταβατική φάση της ζωής των παιδιών τους; Πώς επιλύονται οι καβγάδες; Υπενθυμίζουμε στους γονείς πως χρειάζεται υπομονή.
 

«Η εφηβεία είναι μια περίοδος μεγάλων ψυχολογικών και σωματικών αλλαγών που δεν περνά απαρατήρητη από κανέναν», μας λένε οι ψυχολόγοι. Πόσο μάλλον από τα ίδια τα παιδιά: «Ο έφηβος προσπαθεί να κατανοήσει τις αλλαγές που βιώνει και να βρει την καινούργια του ταυτότητα. Μια τέτοια διαδικασία δημιουργεί αναπόφευκτες εντάσεις και πιθανές συγκρούσεις με το περιβάλλον, ανασφάλεια, αλλά και συγχρόνως έξαψη και διάθεση για πειραματισμούς», επισημαίνουν.
 

Οι σωματικές αλλαγές θα έρθουν, είτε το θέλετε είτε όχι. Η ψυχολογική διαχείριση και ωρίμανση, όμως, σχετίζονται άμεσα με το είδος των σχέσεων που θα διαμορφωθούν ενδοοικογενειακά. «Ενώ οι αλλαγές συμβαίνουν για όλους τους εφήβους, ο τρόπος που θα τις βιώσει και θα τις διαχειριστεί κάθε έφηβος εξαρτάται από το οικογενειακό περιβάλλον, την ποιότητα σχέσης με τους γονείς και την ψυχοσύνθεση του», τονίζουν ψυχοθεραπευτές και ψυχολόγοι.
 

Ποια είναι, επομένως, τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά της εφηβείας; Όπως μας λένε οι ειδικοί, «πρόκειται για μια ηλικία που χαρακτηρίζεται από εξιδανίκευση και έντονα συναισθήματα και δημιουργεί στους περισσότερους εφήβους την ανάγκη να ξεχωρίσουν, να αμφισβητήσουν και να απορρίψουν τον κατεστημένο κόσμο των ενηλίκων». Και πρώτα-πρώτα τη γονική εξουσία - εδώ ίσως είναι ένα καλό σημείο να εντοπίσουμε τον «μίτο» των εντάσεων.
 

Σύμφωνα με τους ειδικούς, «ένα διαφορετικό πρόσωπο της εφηβείας μπορεί να
είναι η τάση για απομόνωση, οι απαισιόδοξες σκέψεις, η έντονη αντιδραστικότητα μέχρι και η παραβατική συμπεριφορά. Επίσης, καθώς η εφηβεία θεωρείται μια περίοδος υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών, οι γονείς και το περιβάλλον του έφηβου πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη σημασία σε ανησυχητικές συμπεριφορές. Πίσω από κάθε αρνητική και δύσκολη συμπεριφορά, κρύβεται πάντα ένα μήνυμα και ένα θέμα που προσπαθεί να εκφραστεί και να επιλυθεί».
 

Γ. Κόκουβας, από το διαδίκτυο, Εφηβεία: Συμβουλές για... γονείς σε απόγνωση. 6.11.2012 (διασκευή).
 

ΘΕΜΑΤΑ

 
Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με τον συγγραφέα, η περίοδος της εφηβείας δεν περνά από κανέναν απαρατήρητη; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τελευταίας παραγράφου (Σύμφωνα με τους
ειδικούς...και να επιλυθεί) του κειμένου;
(μονάδες 10)
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: εφηβεία, αλλαγές, συγκρούσεις,οικογενειακό περιβάλλον, εκφραστεί.*
(μονάδες 10)
Β2.α. Γιατί ο συντάκτης του άρθρου παραθέτει τις απόψεις των ειδικών σε εισαγωγικά; Ποιος είναι ο στόχος του;
(μονάδες 5)
Β2.β. Να επισημάνετε σε ποια από τις παρακάτω προτάσεις του κειμένου γίνεται
κυριολεκτική/δηλωτική, και σε ποια μεταφορική/συνυποδηλωτική χρήση της
γλώσσας:
1.«Στο άκουσμα και μόνο της λέξης “εφηβεία” πολλοί γονείς τρομοκρατούνται».
2. «Στην οικογένεια σημαίνει συναγερμός».
(μονάδες 10)

Κείμενο

Νέοι και πρότυπα ψυχαγωγίας (4601)

Ως ψυχαγωγία θεωρείται κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που επιτρέπει στους
ανθρώπους να αξιοποιούν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους. Η δραστηριότητα μπορεί να είναι παθητική, για παράδειγμα η παρακολούθηση ταινίας, ή ενεργητική, λόγου χάριν αθλητισμός, παιχνίδι, δραστηριότητες, όπως η ανάγνωση βιβλίων ή η εκμάθηση μουσικών οργάνων.
 

Οι παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές μας στην ψυχαγωγία είναι
πολλοί: ο τόπος διαβίωσης ενός ανθρώπου και επομένως οι προσφερόμενες
ευκαιρίες, η οικονομική ευχέρεια, ο ελεύθερος χρόνος, η παιδεία κάθε ατόμου, η
πρόσβαση στην τεχνολογία, η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας καθενός, οι
προσωπικές τάσεις και αναζητήσεις.
 

Επίσης, οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια και οι γονείς επηρεάζουν τον τρόπο
ψυχαγωγίας των παιδιών. Ο διάλογος, η ισότητα, ο σεβασμός και η αγάπη μέσα στην οικογένεια είναι παράγοντες που βοηθούν τα παιδιά να διαμορφώσουν
ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Έτσι, τα παιδιά κάνουν ορθές επιλογές και
στρέφονται στη σωστή ψυχαγωγία, που έχει σκοπό όχι μόνο την εκτόνωση, αλλά
κυρίως την αναψυχή, τη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων, τις καινούριες
εμπειρίες, τα ερεθίσματα για δημιουργία, τη χαρά, την έκφραση αισθημάτων.
Φυσικά, επειδή οι γονείς αποτελούν πρότυπα μίμησης για τα παιδιά τους, ο τρόπος ψυχαγωγίας των γονέων συχνά επηρεάζει τις επιλογές των παιδιών και πολλές φορές υιοθετείται από τα παιδιά.
 

Πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος του σχολείου. Αν το σχολείο, όμως,
αρκείται στη μετάδοση γνώσεων και δεν προσανατολίζει τους νέους σε άλλες
δραστηριότητες όπως μουσικές, θεατρικές, τότε δεν προσελκύει το ενδιαφέρον τους,γίνεται κουραστικό και ανιαρό για αυτούς και δεν επηρεάζει σημαντικά τη στάση ζωής τους. Επομένως, δεν μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο και σε θέματα που αφορούν στην ψυχαγωγία τους.
 

Τέλος, καθοριστική επίδραση στον τρόπο ψυχαγωγίας των νέων ασκούν οι
παρέες τους, αλλά και τα κοινωνικά πρότυπα. Για να μην απομακρυνθούν από τους συνομήλικους τους, συχνά οι νέοι αναγκάζονται να αποδεχτούν τα πρότυπα της παρέας για να μοιάσουν με τους άλλους. Λείπει ο αυθορμητισμός, ο αυτοσχεδιασμός, η γνησιότητα. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, εξάλλου, επηρεάζουν σημαντικά τα κοινωνικά πρότυπα γενικότερα, αλλά και των νέων ειδικότερα. Στην καταναλωτική κοινωνία που ζούμε, ακόμα και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν. Η κατευθυνόμενη διασκέδαση, όμως, που, αποσκοπώντας αποκλειστικά και μόνο στην εξασφάλιση του κέρδους, ικανοποιεί μόνον την ανάγκη για κατανάλωση,αντιμετωπίζει τους νέους ως οικονομικά μεγέθη και όχι ως αυτόνομες προσωπικότητες με βούληση και ευαισθησία. Έτσι, η ψυχαγωγία, από αγωγή της ψυχής γίνεται «αγωγή προς κατανάλωση».
 

Σ. Κ. «Εντευκτήριο». Ιστολόγιο μαθητών Λ' τάξης του 8ου Λυκείου Βόλου.
Ερευνητική εργασία «Ψυχαγωγία: πολυτέλεια ή ανάγκη».13.1.2012 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Πώς επηρεάζει, σύμφωνα με το κείμενο, η οικογένεια και οι γονείς την επιλογή του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τέταρτης παραγράφου (Πολύ ... ψυχαγωγία
τους) του κειμένου;
(μονάδες 10)
Β1. «Στην καταναλωτική κοινωνία που ζούμε, ακόμα και η διασκέδαση έγινε
καταναλωτικό προϊόν». Χρησιμοποιώντας την παραπάνω περίοδο λόγου, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 40-50 λέξεων.
(μονάδες 10)
Β2.α. Να επισημάνετε δύο παραδείγματα μεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.
(μονάδες 10)
Β2.β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους στο κείμενο.
(μονάδες 5)